Orkinoslar tükeniyor..

Dünyanın en fazla talep gören balıklarından olan orkinoslar beslenme açısından tercih edildiği kadar lüks sushi ve sashimi pazarlarının da temel malzemesi olarak görülüyor. Hem ticari hem de ekolojik açıdan Akdeniz'in en değerli ve önemli balıklarından olan orkinoslar ciddi bir tehlike ile karşı karşıyalar.

Ağırlığı 700 kg, uzunluğu 2 metreyi bulan bu canlılar yaşamları boyunca binlerce mil yol katediyor.  Kuzey Amerika’dan Avrupa sularına kadar yüzebilen orkinoslar bir otomobil kadar hızlı yüzgeçleri sayesinde bir dakikadan daha kısa bir zaman diliminde 250 metre derinliğe dalabiliyorlar.

Ancak; bu canlıların birçoğu sınır tanımayan aşırı avlanma nedeniyle ve korsanların orkinos hırsızlığından dolayı tehlikede… Hatta kocagöz ve sarı yüzgeçli orkinoslar tüm okyanuslarda büyük bir oranda yok oldu bile. Mavi yüzgeçlilerin de stokları tükenmek üzere.

Orkinoslar neden tükeniyor?

Orkinosların nesillerinin tükenmesi ile ilgili biliminsanları 2006 yılından beri alarm veriyor ve durumun iyileştirilmesi konusunda, kota düşürme ve yumurtalama sezonunda balıkların avlanmaması gerektiği yönünde uyarı ve tavsiyelerde bulunuyor. Ancak, bu türün yönetiminden sorumlu olan Uluslararası Atlantik Orkinoslarını Koruma Komisyonu (ICCAT) bugüne dek Akdeniz'deki yasadışı ve aşırı avlanmanın önüne geçemediği gibi bilimsel tavsiyeleri de tamamen gözardı ederek balıkçılık yönetiminde bir utanç örneği oluşturuyor. Greenpeace de dört yıl boyunca Akdeniz’de konu ile ilgili araştırmalar yaparak ICCAT’e üye ülkelerin yasadışı faaliyetlerini defalarca raporladı. Ancak, ne yazık ki teknolojinin gelişimi de orkinosların yok olmasının nedenlerinden… Çünkü teknoloji sayesinde tüm ülkelerin bir yılda toplayabileceği orkinoslar iki günde toplanabiliyor.

Orkinosların tükenmesinin nedenleri sadece bunlar da değil; avcılığa kapalı dönemlerde avlanma, yavru orkinos avcılığı, balıkçılık teknelerinin yasadışı biçimde yeniden bayraklandırılması, yasadışı gözcü uçak kullanımı, lisanssız balıkçılık tekneleri ve orkinos çiftlikleri, denetimsiz aktarmalar, yasadışı indirme ve yalan beyan, önemli miktarda kayıtsız aşırı avlanma ve balıkçılık filolarının kapasiteleri de orkinosların tükenmesinin nedenleri.  Balıkçılık endüstrisi şu anda tamamen kontrolden çıkmış ve mavi yüzgeçli orkinosu yok olmanın eşiğine getirmiş durumda.

Durumun düzelmesi için tüm türlerin yumurtlama alanlarını korumak üzere deniz rezervleri oluşturulmalı, avlanma kapasitesi sürdürülebilir düzeye indirilmeli ve bilimsel tavsiyeyle tam bir uyum içinde yeni bir yönetim planı benimsenip, gerektiği gibi uygulanmalı…




Orkinoslar için olumsuz sonuca karar verildi…

Soyu Tükenmekte olan Türlerin Uluslararası Ticaret Konvansiyonu 25 Mart’a kadar süren 15. Taraflar Toplantısı’nda bu yıl orkinoslar ile ilgili durumları gündeme getirdi. Küresel anlamda okyanusların korunması adına büyük önem taşıyan CITES (Nesli Tükenmekte Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) Atlantik mavi yüzgeçli orkinoslarının geleceği için bir yol ayrımı anlamına geliyor.

fotoğraflar: greenpeace

Monako’nun öncülük ettiği bu teklifi Greenpeace de destekliyor. Ayrıca; mavi yüzgeçli orkinosların yanı sıra çeşitli köpekbalığı ve mercan türlerinin de korunması için Appendix 1 listesine girmesini istiyor. (Çünkü Appendix 1 listesine giren her türün uluslararası ticareti yasaklanır.) Orkinosların uluslararası ticaretinin yasaklanması önerisini bugüne dek ABD, Norveç, İsviçre, İngiltere gibi ülkelerin yanı sıra AB de bazı şartlar getirerek destek vereceğini açıklasa da sonuç 20 evet oya karşı 68 hayır oy ile reddedildi. Tabii bu duruma en çok sevinenler de sushi ve sashimi ticaretinin en fazla gerçekleştiği Japonya ve Kanada gibi geçimini balıkçılıkla kazanan ülkeler oldu. Hatta karar Japonya’da gazetelerin manşetlerine bile taşındı..

Orkinosların maliyeti

Ticari olarak en fazla yakalanan ve tüketilen orkinos türleri sarı yüzgeçli orkinos, kocagöz, yazılı orkinos ve mavi yüzgeçli orkinos olarak bilinir.
En fazla avlanan tür de kutu konservelerde kullanılan yazılı orkinos… Bu türün avlanması sırasında kullanılan ağlara genç sarı yüzgeçli ve kocagöz orkinoslar da takılır. Ticari değeri daha fazla olan sarı yüzgeçli orkinoslar, yakalanan orkinosların yüzde 35’ini ; mavi yüzgeçliler de dünyadaki tüm orkinosların yüzde 1.5’luk kısmını oluşturuyor. 2001 yılında Japonya’da, bir mavi yüzgeçli orkinos 173,600 Dolara satılarak tüm zamanların rekorunu kırmıştı.

Detaylı bilgi için;
greenpeace..